0476 89 7008
Activiteit: Recht en macht
Ongezond of onvermijdelijk?
Donderdag 7 december 2023 om 20 u, online
We geloven allemaal in de rechtstaat. In het recht zien we een kracht die onze samenleving versterkt en zelfs mogelijk maakt. En toch heeft het recht geen florissante reputatie. Het lijkt meer te blokkeren dan te faciliteren. Of erger nog: het recht zou er niet zijn voor de snellen, maar voor de rijken en de machtigen. Klassenjustitie, zegt de ene. Verkapte machtspolitiek, denkt de andere.
In zo’n gevallen helpt verontwaardiging niet, maar zijn juristen aan zichzelf en het recht verplicht om met open vizier na te gaan of deze kritiek al dan niet hout snijdt. Als de vrienden van de rechtstaat deze kritiek niet ernstig zouden nemen, blijft hij in handen van wie andere doelen nastreeft.
Prof. Em. Dr. Ludo Cornelis denkt al enige tijd dat het recht, in het bijzonder het privaatrecht, het democratische samenlevingsverband spaken in de wielen steekt waardoor zijn duurzaamheid, meer dan gevaarlijk, op de helling staat. Op het samen met Prof. Dr. Régine Feltkamp ontwikkelde forum Law back on track gaat hij en andere auteurs daarop met publicaties dieper in. Volgens hem leidt de vertaling van het dominante economische model in privaatrechtelijke rechtsregels tot sociale, klimaat-, biodiversiteits-, ecologische en politieke ontregelingen, die voor een (democratische) noodtoestand zorgen. Daarom betreurt hij dat een overgrote meerderheid van economen, juristen en politici dat sinds meerdere decennia niet onder ogen wil zien. De herziening van het BW en het WVV zorgen niet voor beterschap: errare humanum est, perseverare diabolicum. Het spreekwoord zinspeelt op het opzettelijk berokkenen van schade; dat duidelijke verbod dringt zich evenwel ook aan economen, juristen en politici op.
Prof. Em. Theo de Wit kwam langs een andere weg in een vergelijkbare vraagstelling terecht. Hij ging de confrontatie aan met het denken van Carl Schmitt, de steeds nuchtere en vaak cynische observator van het constitutionele leven in de Duitse Weimarrepubliek. Schmitt ging zover dat hij de rechtstaat achter zich liet en geen graten zag in een tijdelijke betrokkenheid bij het nationaalsocialistische regime. De Wit zal eerst in een meer persoonlijke noot verhelderen waarom hij al vanaf de jaren zeventig belangstelling heeft voor zo’n controversiële auteur als Schmitt. Vervolgens zal hij een aantal van Schmitts thema’s noemen die vandaag hoogst actueel zijn en die allemaal de toekomst van de democratische rechtsstaat raken, zoals polarisering en radicalisering van de politiek, de kwestie van de maatschappelijke eenheid naast democratische legitimiteit, de spanning tussen legaliteit en legitimiteit, of het nieuwe beroep op een categorie als nood- en uitzonderingstoestand.
Vanuit twee heel uiteenlopende standpunten bekijken we dus de verhouding tussen recht en macht. De illusie dat we tot pasklare antwoorden zullen komen, hebben we ditmaal misschien nog minder dan ooit. De zekerheid dat we een relevant thema aansnijden, meer dan ooit.
Aanmelden graag via secretariaat@vjv.be U krijgt dan een link doorgestuurd die u toelaat deel te nemen aan deze activiteit.
De activiteit is gratis.
Programma
20.00u: Welkom door Frank Judo, voorzitter Vlaamse Juristenvereniging
20.05u: Inleiding door Arie Van Hoe, bestuurslid Vlaamse Juristenvereniging
20.10u: Prof. Dr Ludo Cornelis (VUB)
20.40u: Prof Dr Theo de Wit (Universiteit Tilburg)
21.05u: Vragen en bedenkingen uit de virtuele zaal
21.45u: Slotbedenkingen